Dzięki "Pamięciownikowi" udało się zebrać zdjęcia i wspomnienia z domowych albumów pszczynian

Pszczyna była drugim na liście miastem, do którego przyjechał "Pamięciownik". To nowy, ogólnopolski projekt Centrum Archiwistyki Społecznej, mający na celu zgromadzenie fotografii i wspomnień mieszkanek i mieszkańców danej miejscowości, a następnie utworzenie w oparciu o nie archiwum społecznego. Mobilny pawilon, w którym z dostarczanych zdjęć na bieżąco tworzyła się wystawa, stał przez 5 dni na parkingu Pszczyńskiego Centrum Kultury.

"Pamięciownik" jest pomyślany jako projekt wieloletni, a pierwsza edycja właśnie trwa. Z otwartego naboru CAS wyłonił 5 miejscowości, wśród których znalazła się Pszczyna. Poza nią również Brwinów (woj. mazowieckie), Wielopole Skrzyńskie (woj. podkarpackie), Wiżajny (woj. podlaskie) i Góra Kalwaria (woj. mazowieckie). Z założenia w projekcie mogły wziąć udział miejscowości do 50 tys. mieszkańców, a zgłoszenia do udziału w nim przyjmowano od lokalnych instytucji i organizacji, takich jak domy kultury, biblioteki, stowarzyszenia. Zgłoszenie z Pszczyny przesłał Urząd Miasta. - W ramach naboru otrzymaliśmy aż 50 zgłoszeń z całej Polski. Zgłoszenie z Pszczyny bardzo nas przekonało, dlatego znalazła się w tej edycji. Nie ukrywam też, że trzeba było dosyć sporo zadeklarować i zorganizować miejsce oraz program, ale poza tym mieć pomysł na to, co stanie się potem z zebranymi zdjęciami - mówi Karolina Sakowicz z Centrum Archiwistyki Społecznej.

Beata Sarnecka-Uziałko, miejska konserwator zabytków UM w Pszczynie, pomysł miała. "Pamięciownik" i zgromadzone dzięki niemu materiały są zalążkiem archiwum społecznego "Pszczyńska Opowieść", które następnie może stanowić solidną bazę w przypadku powstania w Pszczynie muzeum miejskiego. - Mieszkańcy docenili, że znalazło się takie niewielkie miejsce, gdzie można pokazać historię swojej rodziny, opowiedzieć o niej, pokazać zdjęcia i historie, których nikt poza nimi nie zna i nie widział. Początkowo najliczniej przychodzili mieszkańcy, którzy zapełniali naszą mobilną tablicę zdjęciami pochodzącymi sprzed 1930 roku, otrzymaliśmy też wiele fotografii z lat 60. i 70. Zbieraliśmy jednak nie tylko stare fotografie, ale też współczesne, z lat 90. i późniejsze, więc z czasem i ten okres zaczął się zapełniać. Naszym planem jest obecnie uporządkowanie i przygotowanie tych materiałów, a następnie założenie archiwum społecznego. Jeśli faktycznie uda nam się uruchomić muzeum miejskie, to zebrane fotografie będą świetnym wkładem w jego zasoby - mówi Beata Sarnecka-Uziałko.

W pawilonie "Pamięciownika" przez 5 dni (od 12 do 16 lipca br.) tworzyła się wystawa fotografii z prywatnych kolekcji mieszkanek i mieszkańców Pszczyny. Chętni mogli przynosić oryginały zdjęć, a także zapisków, które następnie były skanowane i wieszane wraz z krótkimi opisami na specjalnych tablicach wewnątrz "Pamięciownika". Oryginały od razu zwracano właścicielom. Przy okazji wizyty w pawilonie była także okazja do podjęcia rozmów czy powspominania oraz opowiedzenia wielu lokalnych historii.

Niektóre materiały nie były opatrzone dokładną datą, dlatego wspólnymi siłami starano się zawęzić okres, z którego najpewniej pochodziły. Za pomocą lupy dopatrywano się istotnych szczegółów dotyczących miejsc i okoliczności wykonania zdjęcia. - Od liceum jestem pasjonatem lokalnej historii. Kiedy dowiedziałem się o "Pamięciowniku", stwierdziłem, że jest to doskonała okazja, żeby podzielić się swoimi domowymi zbiorami, również z archiwum mojego wujka, Janusza Gumułki, który był pszczyńskim fotografem. Chciałem się podzielić tą domową historią, żeby stała się częścią tej wspólnej, lokalnej historii. Odnalazłem wiele zdjęć z czasów, kiedy wujek i dziadek byli dziećmi, np. ze spacerów w parku, ale też plenery, zdjęcia panoram pszczyńskich z budynkami, które teraz już trudno jest rozpoznać - mówił uczestnik wystawy pochodzący z Pszczyny, Michał Gumułka.

Jak podaje Urząd Miasta w Pszczynie, w ciągu 5 dni wystawę odwiedziło i współtworzyło ponad 50 mieszkańców, którzy udostępnili w sumie ponad 600 zdjęć. Łącznie 15 GB materiałów. - Myślę, że "Pamięciownik" w Pszczynie miał ogromny sens. Widząc emocje mieszkańców, którzy tu przychodzili, słysząc ich historie, utwierdzałam się w przekonaniu, że to jest bardzo dobry moment, żeby zebrać te żywe wspomnienia, tym bardziej, że cały czas przygotowujemy się do uruchomienia muzeum miejskiego. A ma ono powstać właśnie na bazie historii lokalnej społeczności, mieszkańców samej Pszczyny i sołectw - mówiła podczas finisażu wystawy Magdalena Czarnecka, zastępca burmistrza Pszczyny.

Wokół projektu "Pamięciownik" odbywały się także wydarzenia towarzyszące. Były to m.in. warsztaty prowadzone przez dziennikarkę Renatę Botor-Pławecką pt.: "Moja historia, moje miasto", z których uczestnicy mogli dowiedzieć się, jak ciekawie opisać czyjąś lub swoją historię oraz jak przeprowadzić rozmowę. W ramach lokalnej odsłony projektu miało miejsce także spotkanie z historykiem-judaistą i genealogiem, dr. Sławomirem Pastuszką, pod szyldem "Historia pewnej rodziny". Miało ono formę spaceru po części pszczyńskiej starówki, w czasie którego poznaliśmy interesujące dzieje żyjącego w XVIII w. mieszkańca Pszczyny Salomona Isaaca i jego potomków.

Wieczorami na parkingu pckulu można było również obejrzeć projekcję filmu "Pszczyna w kadrach", w którym znalazły się też sceny z wybranych odcinków naszego redakcyjnego cyklu "Kultowa Pszczyna". Akcję "Pamięciownika" w Pszczynie relacjonowały media ogólnopolskie i regionalne, krótki materiał o lokalnej odsłonie tego wydarzenia pojawił się m.in. w Teleexpressie.